اندازه گيري ابعاد لوله
معرفی روش آزمون
هر دو انتهای لوله باید صاف برش خورده و عمود بر محور لوله باشد. ضخامت جداره لوله با استفاده از کوليس یا میکرومتر در مقطع برش و ضخامت سنج اولتراسونيک در طول شاخه لوله انجام میشود. قطر متوسط خارجي لوله نیز با استفاده از سيرکومتراندازه گيري و گزارش مي شود. دوپهنی یا میزان بیضوی بودن لوله نیز با کولیس اندازه گیری میشود .
حد پذیرش استاندارد: نتیجه در محدوده قابل قبول استاندارد ویژگی باشد.
اندازه گيري نرخ جریان مذاب(MFR یا MFI)
معرفی روش آزمون
نرخ جریان مذاب(MASS-FLOW RATE) معياري از ويسكوزيته يك پليمر ترموپلاست(گرمانرم) و تابع وزن ملكولي پليمر است. بطور مشخص جرمی از يك پليمر مذاب كه در اثر نیروی يك وزنه در درجه حرارت مشخص از يك داي به طول و قطر معین در مدت زمان 10 دقيقه روان میشود نرخ جريان مذاب آن پلیمر است. به طور مثال محدوده مجاز MFI برای پلی اتیلن سنگین مابین 0.15 الی 0.7 گرم بر ده دقیقه است.
حد پذیرش استاندارد: نتیجه در محدوده قابل قبول استاندارد ویژگی باشد.
اندازه گيري چگالی(Density)
معرفی روش آزمون
چگالی نسبت جرم به حجم يك ماده است که برحسب كيلوگرم بر متر مكعب یا گرم بر سانتي متر مكعب بيان مي‌گردد. اغلب از کمیت چگالی برای دنبال کردن تغییرات در ساختار فیزیکی یا ترکیب بندی مواد پلاستیکی استفاده میشود و بر اساس چگالی پلی اتیلن ها دسته بندی شده اند. همچنین ممکن است چگالی در تعیین یکنواختی نمونه ها مفید باشد.
حد پذیرش استاندارد: نتیجه در محدوده قابل قبول استاندارد ویژگی باشد.
تعیین درصد کربن(Carbon black content)
معرفی روش آزمون
لوله های پلی اتیلن حاوی 2 تا 2.5 درصد دوده بعنوان استابلایزر( پایدار کننده) UV هستند. در اين آزمون دوده باقيمانده از پیرولیز (گرماكافت) آزمونه اندازه گيري مي شود. آزمون در کوره اي با دمای 500 تا 600درجه سانتيگراد در مجاورت گاز نيتروژن انجام میشود. در ادامه آزمون در دمای 950-850 درجه سانتيگراد ميزان کربن به جا مانده تحت اثر اکسيژن قرار میگیرد کربن بصورت co2 خارج میشود تا درصد خاکستر باقیماده توزین و تعيين گردد.
حد پذیرش استاندارد: حداقل درصد دوده مطابق استاندارد ویژگی باشد.
آزمون بررسی پراکنش دوده یا رنگدانه(Carbon Dispersion)
معرفی روش آزمون
دوده در ساختار لوله باید به طور يکنوات توزيع شده باشد. این آزمون روشی است برای ارزیابی اندازه ذرات و کلوخه های دوده/رنگدانه زیر ميكروسكوپ و تعیین درجه ای بعنوان درجه پراکنش دوده و نیز بررسی نحوه توزیع ذرات و تعیین نوع توزیع با مقایسه با تصاویر مرجعی که در استاندارد مربوطه است.
حد پذیرش استاندارد: حداکثر درجه پاکنش و نوع توزیع مطابق استاندارد ویژگی باشد.
آزمون کشش(Tensile test)
معرفی روش آزمون
هدف از انجام آزمون کشش، تعیین خواص کششی نمونه از جمله تنش تسلیم ( عبور از تغییر شکل الاستیکی به پلاستیک در نمودار تنش/کرنش) و درصد ازدیاد طول است. نمونه به شکل دمبل تهیه شده و بوسیله دستگاه کشش کشیده میشود.
حد پذیرش استاندارد: حداقل درصد کشش مطابق استاندارد ویژگی محصول باشد.
استانداردهای روش آزمون
استاندارد ملی ایران : INSO17140-1(ویرایش: 1394 ) عنوان استاندارد: لوله های گرمانرم-تعیین خواص کششی-پارت1
آزمون فشار هیدروستاتیک(Hydrostatic test) و آزمون ترکیدگی(Burst)
معرفی روش آزمون
هیدروستاتیک: در این تست، نمونه لوله پس از بستن درپوشهایی به دو انتها، در وانی پر از آب(برای آزمونهای معمول لوله های پلی اتیلن )با دمای مشخص مثلاً 20 یا 80درجه سانتیگراد و مدت زمان مشخص (100 الی 5000 ساعت) تحت فشار داخلي هیدروستاتیک ثابت قرار میگیرد.پيدايش هرگونه نقص در نمونه ها (ترکيدگي یا نشتي) به معناي مردود بودن نتیجه آزمون مي‌باشد.
حد پذیرش استاندارد: در طول آزمون نمونه دچار نقیصه نشود.
برست:( برای لوله های آبرسانی، آزمون کشش جایگزین این آزمون شده) روش تهیه نمونه و آماده سازی در آزمون برست مشابه آزمون هیدرو می باشد. با این تفاوت که درآزمون برست هدف، مشاهده و بررسی نحوه ترکیدگی لوله است .روش آزمون بدین صورت است که فشار داخلی نمونه مطابق با استاندارد ASTM D 1599 به طور پیوسته افزایش می یابد به گونه ای که در طی زمان 60 الی 70 ثانیه، دچار تورم و ترکیدگی گردد. شکل ایداآل ترکیدگی اصطلاحاً "نوک قناری" است.
حد پذیرش استاندارد: ترکیدگی با تغییر شکل پلاستیکی و ترجیحاً نوک قناری باشد.
استانداردهای روش آزمون
استاندارد ملی ایران : ISIRI12181-2(ویرایش: 1388 ) عنوان استاندارد: پلاستیک ها - لوله ها- اتصالات و سیستم های مونتاژ شده برای انتقال سیالات - تعیین مقاومت در مقابل فشار داخلی-پارت2-تهیه آزمونه های لوله
استاندارد مرجع لاتین: ISO1167-1(ویرایش: 2006 ) عنوان استاندارد:Thermoplastics pipes, fittings and assemblies for the conveyance of fluids — Determination of the resistance to internal pressure — Part 1: General method
استاندارد مرجع لاتین: ISO1167-2(ویرایش: 2006 ) عنوان استاندارد:Thermoplastics pipes, fittings and assemblies for the conveyance of fluids — Determination of the resistance to internal pressure —Preparation of pipe test pieces
استاندارد مرجع لاتین: ASTMD1599(ویرایش: 2014 ) عنوان استاندارد: —standard test method for Resistance to short-Time Hydraulic pressure of Pipe,Tubing,and Fitingstest pieces
آزمون برگشت طولی(Longitudinal reversion)
معرفی روش آزمون
لوله های گرمانرم حین خنک کاری فرایند تولید دچار تنش پسماند میشوند.هدف از انجام آزمون تعیین روشي براي انداز گیري برگشت طولي لوله هاي گرمانرم حین حرارت دهی مجدد است. در اين آزمون، 20 سانتي متر از لوله علامت گذاری شده و درون آونی با دمای معلوم( 110 درجه سانتيگراد برای HDPE) به مدت چند ساعت (با توجه به ضخامت جداره لوله) قرار میگیرد و پس از آزمون و سرد شدن در دمای محیط ،تغییرات طولی نمونه با کولیس اندازه گیری میشود. حداکثر درصد تغییرات مجاز 3% می باشد.
حد پذیرش استاندارد: حداکثر درصد برگشت طولی مطابق استاندارد ویژگی باشد.
آزمون اندازه گیری پایداری حرارتی(OIT)
معرفی روش آزمون
در اين آزمون نمونه با جرم تقریبی 15 میلی گرم در دستگاه قرار میگیرد و تحت گاز اکسیژن و در دمای 200 یا 210 درجه سانتیگرادميزان پايداري حرارتي مواد در مقابل اکسیداسیون سنجیده میشود.مدت زمان پایداری بر حسب دقیقه از مرحله ورود اکسیژن تا تقاطع مماس پیک اکسایش با ناحیه افقی نمودار محاسبه میشود.
حد پذیرش استاندارد:حداقل زمان پایداری مطابق استاندارد ویژگی باشد.
آزمون بررسی ترک خوردگی بر اثر تنش محیطی (ESCR)
معرفی روش آزمون
در این آزمون که مخصوص مواد و لوله های پلی اتیلن LDPE است. (مواد HDPE در محیطهای اسیدی مقاوم است). نمونه ها داخل لوله های محتوی اسید اگی پال تحت تنش مکانیکی قرار میگیرند(خم میشوند) و به مدت لازم در دمای آزمون (طبق استاندارد روش 70 درجه سانتیگراد)قرار داده می شوند . پس از سپری شدن زمان آزمون، به صورت چشمی از لحاظ ترک های ایجاد شده مورد بررسی قرار می گیرند.
حد پذیرش استاندارد: حداکثر درصد نمونه های ترک خورده در محدوده قابل قبول استاندارد ویژگی باشد.
آزمون تعیین درصد مواد فرار
معرفی روش آزمون
25 گرم نمونه به مدت یک ساعت در آون با دمای 105 درجه سانتیگراد حرارت داده میشود. درصد مواد فرار با محاسبه تغییر جرم نمونه پس از آزمون صورت میگیرد.
حد پذیرش استاندارد: حداکثر درصد در محدوده قابل قبول استاندارد ویژگی باشد.
